คู่มือ | การวิเคราะห์เปรียบเทียบบริษัทที่คล้ายคลึงกัน

ในการวิเคราะห์ธุรกิจ มีหลากหลายวิธีที่บริษัท นักวิเคราะห์ และนักลงทุนสามารถเลือกใช้ได้ ในบรรดาวิธีการเหล่านี้ การวิเคราะห์เปรียบเทียบบริษัท (Comparable Company Analysis – CCA) ถือเป็นเครื่องมือสำคัญที่ใช้ประเมินสถานะทางการเงินและมูลค่าตลาดของบริษัท โดยการเปรียบเทียบกับบริษัทอื่น ๆ ในอุตสาหกรรมเดียวกัน เทคนิคการประเมินมูลค่านี้ตั้งอยู่บนหลักการที่ว่า บริษัทที่มีคุณลักษณะคล้ายคลึงกัน ไม่ว่าจะเป็นขนาด อุตสาหกรรม หรือตำแหน่งในตลาด ก็มีแนวโน้มที่จะมีมูลค่าที่ใกล้เคียงกัน

การวิเคราะห์เปรียบเทียบบริษัท (CCA) คืออะไร?

การวิเคราะห์เปรียบเทียบบริษัท (Comparable Company Analysis) คือเทคนิคการประเมินมูลค่า (valuation technique) ที่เปรียบเทียบอัตราส่วนทางการเงิน (financial ratios) และตัวชี้วัด (metrics) ต่างๆ ของบริษัทมหาชนที่คล้ายคลึงกัน เพื่อประเมินมูลค่าของธุรกิจอีกแห่งหนึ่ง วิธีนี้ถือเป็นการประเมินมูลค่าเชิงเปรียบเทียบ (relative valuation) เนื่องจากเป็นการประเมินกิจการโดยอิงจากมูลค่าตลาด ณ ปัจจุบัน ซึ่งแตกต่างจากวิธีการประเมินมูลค่าตามปัจจัยพื้นฐาน (intrinsic methods) เช่น การวิเคราะห์กระแสเงินสดคิดลด (Discounted Cash Flow – DCF) ที่จะประเมินมูลค่าโดยการพยากรณ์กระแสเงินสดในอนาคต

เหตุผลเบื้องหลังการใช้ CCA

• การเทียบเคียงกับตลาด (Market Benchmarking): CCA ช่วยให้เราสามารถระบุตำแหน่งของบริษัทในภาพรวมของตลาดได้ โดยการเปรียบเทียบกับบริษัทที่มีการดำเนินงานและโครงสร้างทางการเงินที่คล้ายคลึงกัน การเปรียบเทียบนี้ช่วยให้เข้าใจว่าบริษัทมีสถานะเป็นอย่างไรเมื่อวัดจากตัวชี้วัดที่สำคัญเทียบกับคู่แข่ง
• การตัดสินใจลงทุน: การประเมินสถานะทางการเงินและมูลค่าตลาดของบริษัทที่เทียบเคียงได้ ช่วยให้สามารถระบุโอกาสและความเสี่ยงในการลงทุนได้ดีขึ้น
• การควบรวมและซื้อกิจการ (Mergers and Acquisitions – M&A): ในกระบวนการ M&A, CCA มีความสำคัญอย่างยิ่งในการกำหนดราคาเสนอซื้อ (offer price) สำหรับบริษัทเป้าหมาย (target company) โดยการวิเคราะห์ว่าบริษัทที่คล้ายกันมีมูลค่าเท่าใด ผู้ซื้อกิจการจะสามารถเสนอราคาที่ยุติธรรมซึ่งสะท้อนถึงตำแหน่งทางการตลาดและศักยภาพในอนาคตของบริษัทเป้าหมายได้
• การให้ความเห็นเกี่ยวกับความเป็นธรรม: CCA เป็นพื้นฐานเชิงปริมาณสำหรับความเห็นเกี่ยวกับความเป็นธรรมของราคา ซึ่งเป็นการประเมินโดยอิสระเพื่อพิสูจน์ว่าเงื่อนไขในธุรกรรมนั้นมีความยุติธรรมจากมุมมองทางการเงิน การวิเคราะห์นี้ช่วยสนับสนุนกระบวนการตัดสินใจของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้องกับการควบรวม ซื้อกิจการ และการปรับโครงสร้างองค์กร (corporate restructuring) อื่นๆ
• การวางแผนกลยุทธ์: บริษัทต่างๆ ใช้ CCA เพื่อวางกลยุทธ์สำหรับก้าวต่อไปในตลาด การทำความเข้าใจว่าบริษัทที่คล้ายกันได้รับการประเมินมูลค่า มีตำแหน่งในตลาด และมีผลการดำเนินงานเป็นอย่างไร สามารถส่งผลต่อการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ เช่น การเข้าสู่ตลาดใหม่ การกระจายสายผลิตภัณฑ์ หรือแม้กระทั่งการปรับเปลี่ยนโมเดลธุรกิจเพื่อการแข่งขันในอุตสาหกรรมที่ดีขึ้น
• การรายงานทางการเงินและการปฏิบัติตามข้อกำหนด: สำหรับวัตถุประสงค์ด้านการรายงานทางการเงิน บริษัทอาจจำเป็นต้องประเมินมูลค่ายุติธรรม (fair value) ของสินทรัพย์และหนี้สินบางรายการ โดยเฉพาะเมื่อมีการซื้อและจำหน่ายสินทรัพย์ CCA จะให้ข้อมูลเชิงเปรียบเทียบจากตลาดเพื่อสนับสนุนการประเมินเหล่านี้ ซึ่งช่วยให้มั่นใจได้ว่าบริษัทปฏิบัติตามมาตรฐานการบัญชี

การเปรียบเทียบระหว่าง Comparable Company Analysis (CCA) และ Precedent Transaction Analysis (PTA)

การวิเคราะห์เปรียบเทียบบริษัท(Comparable Company Analysis – CCA) และ การวิเคราะห์ธุรกรรมที่เกิดขึ้นในอดีต (Precedent Transaction Analysis – PTA) ต่างก็เป็นวิธีการประเมินมูลค่าเชิงเปรียบเทียบ (relative valuation) ที่สำคัญซึ่งใช้ในการประเมินมูลค่าของบริษัทโดยเปรียบเทียบกับกิจการที่คล้ายคลึงกัน แม้ว่าทั้งสองวิธีจะใช้อัตราส่วนตัวคูณมูลค่า (valuation multiples) เช่น EV/Revenue และ EV/EBITDA เหมือนกัน แต่ก็มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญในการนำไปใช้และความหมายที่แฝงอยู่

CCA จะมุ่งเน้นไปที่อัตราส่วนตัวคูณของตลาด ณ ปัจจุบัน โดยไม่รวมราคาที่ผู้ซื้อจ่ายเพิ่มเพื่อควบคุมกิจการ (takeover premium) ซึ่งสะท้อนถึงมูลค่าการซื้อขายที่เป็นอยู่ในตลาดหลักทรัพย์ ในทางตรงกันข้าม PTA จะรวมราคาที่ผู้ซื้อจ่ายเพิ่มเพื่อควบคุมกิจการไว้ด้วย และอิงจากข้อมูลการทำ M&A ในอดีต ซึ่งอาจไม่ได้สะท้อนสภาวะตลาดล่าสุดเสมอไป แต่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการทำความเข้าใจส่วนเพิ่มของราคาที่จ่ายเพื่อให้ได้มาซึ่งอำนาจควบคุมในธุรกรรมการซื้อกิจการ

การเลือกระหว่าง CCA และ PTA ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ของการประเมินมูลค่าและความพร้อมของข้อมูล CCA เหมาะสมกับความต้องการในการประเมินมูลค่าโดยทั่วไป เช่น การวิเคราะห์เพื่อการลงทุน เนื่องจากอาศัยข้อมูลตลาดปัจจุบันที่หาได้ง่าย อย่างไรก็ตาม PTA มีคุณค่าอย่างยิ่งสำหรับการวางแผนการควบรวมและซื้อกิจการ โดยให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับแรงจูงใจทางการเงินเพิ่มเติมที่ผู้ซื้ออาจต้องจ่ายเพื่อให้ได้มาซึ่งอำนาจควบคุม

วิธีการทำ Comparable Company Analysis (CCA)

|  Ⅰ. การระบุบริษัทที่เทียบเคียงได้

ขั้นตอนแรกคือการเลือกกลุ่มบริษัทเปรียบเทียบ (peer group) ที่เหมาะสม โดยนักวิเคราะห์จะเริ่มต้นจากการค้นหาคำอธิบายโดยละเอียดและการจัดประเภทอุตสาหกรรม (industry classifications) จากฐานข้อมูลทางการเงินหรือธุรกิจ เกณฑ์การคัดเลือกมักจะประกอบด้วย อุตสาหกรรม, ภูมิศาสตร์, ขนาด, อัตราการเติบโต และตัวชี้วัดทางการเงิน เพื่อให้แน่ใจว่าบริษัทที่นำมาเปรียบเทียบมีความใกล้เคียงกันมากที่สุด

เกณฑ์การเลือกกลุ่มบริษัทเปรียบเทียบ:

• ลักษณะทางธุรกิจ: ปัจจัยเหล่านี้รวมถึงส่วนผสมของผลิตภัณฑ์หรือบริการ และประเภทของลูกค้า ซึ่งควรจะสอดคล้องกับบริษัทเป้าหมายอย่างใกล้ชิด เพื่อให้การเปรียบเทียบมีความเกี่ยวข้อง
• ข้อมูลทางการเงิน: ตัวชี้วัดทางการเงินที่สำคัญ เช่น การเติบโตของรายได้และอัตรากำไรจากการดำเนินงาน เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อให้แน่ใจว่าบริษัทในกลุ่มเปรียบเทียบดำเนินงานภายใต้สภาวะเศรษฐกิจและมีเกณฑ์วัดผลการดำเนินงานที่คล้ายคลึงกัน
• ความเสี่ยง: การพิจารณาปัจจัยภายนอก เช่น การเปลี่ยนแปลงด้านกฎระเบียบ, ความท้าทายเฉพาะของอุตสาหกรรม และภาพรวมการแข่งขัน เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งเพื่อทำความเข้าใจบริบทที่กว้างขึ้นซึ่งบริษัทเหล่านี้ดำเนินงานอยู่

|  Ⅱ. การรวบรวมข้อมูลทางการเงิน

เมื่อระบุบริษัทในกลุ่มเปรียบเทียบได้แล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการรวบรวมข้อมูลทางการเงินที่เกี่ยวข้อง แพลตฟอร์มข้อมูลอย่าง Bloomberg Terminal, Capital IQ หรือ Speeda มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในขั้นตอนนี้ โดยช่วยให้สามารถดึงข้อมูลเข้าสู่โปรแกรม Excel ได้โดยตรง และอาจต้องวิเคราะห์ตัวชี้วัดที่แตกต่างกันไป เช่น EBITDA, EPS หรือกำไรขั้นต้น (gross profit) ขึ้นอยู่กับระยะของวงจรธุรกิจ

|  Ⅲ. การจัดทำตารางเปรียบเทียบ

จากนั้น ข้อมูลจะถูกจัดระเบียบในตารางเปรียบเทียบ (comps table) ใน Excel โดยแสดงรายชื่อบริษัท, มูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาด (market cap), หนี้สินสุทธิ (net debt), รายได้ และข้อมูลทางการเงินอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง การจัดรูปแบบนี้ช่วยให้การวิเคราะห์เปรียบเทียบระหว่างกิจการต่างๆ มีความชัดเจน

|  Ⅳ. การคำนวณอัตราส่วน

เมื่อมีข้อมูลทางการเงินครบถ้วนแล้ว นักวิเคราะห์จะคำนวณอัตราส่วนตัวคูณมูลค่า (valuation multiples) ต่างๆ เช่น EV/Revenue, P/E หรือ P/BV อัตราส่วนเหล่านี้ช่วยให้เข้าใจว่าตลาดประเมินมูลค่าบริษัทในกลุ่มเปรียบเทียบอย่างไรเมื่อเทียบกับผลการดำเนินงานทางการเงินของบริษัทเหล่านั้น

|  Ⅴ. การประเมินมูลค่า

ในขั้นตอนสุดท้าย จะนำค่าเฉลี่ยหรือค่ามัธยฐานของอัตราส่วนตัวคูณจากบริษัทที่เทียบเคียงได้มาปรับใช้กับข้อมูลทางการเงินของบริษัทเป้าหมายเพื่อประเมินมูลค่าของบริษัทนั้น กระบวนการนี้อาจรวมถึงการปรับตัวเลขเพื่อตัดค่าผิดปกติ (outliers) ออกไป เพื่อให้แน่ใจว่าการประเมินมูลค่าสะท้อนมุมมองของตลาดที่เป็นจริง

ข้อดีและข้อเสียของ CCA

การวิเคราะห์เปรียบเทียบบริษัท (Comparable Company Analysis – CCA) เป็นวิธีการประเมินมูลค่าทางการเงินที่เป็นที่ยอมรับ และใช้กันอย่างแพร่หลายในแวดวงต่างๆ เช่น การบัญชี, M&A, วาณิชธนกิจ (investment banking) และการเงินองค์กร (corporate finance) แนวทางนี้ซึ่งเปรียบเทียบตัวชี้วัดทางการเงินของบริษัทที่คล้ายคลึงกันเพื่อประเมินมูลค่าของบริษัท มีทั้งข้อดีและข้อจำกัดที่ชัดเจน การทำความเข้าใจสิ่งเหล่านี้สามารถเพิ่มประสิทธิภาพและการประยุกต์ใช้ CCA ในการวิเคราะห์ทางการเงินได้อย่างมีนัยสำคัญ

|   ข้อดีของ CCA

• เป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวาง: CCA เป็นเครื่องมือพื้นฐานในการวิเคราะห์ทางการเงิน ทำให้มีกรอบการทำงานร่วมกันในการประเมินมูลค่าบริษัทในอุตสาหกรรมต่างๆ การยอมรับอย่างกว้างขวางนี้ช่วยให้มั่นใจได้ว่ามีแนวทางที่สอดคล้องกันในการประเมินโอกาสการลงทุนหรือมูลค่าบริษัท
• ความสามารถในการเข้าถึงข้อมูล: การใช้ข้อมูลทางการเงินที่เปิดเผยต่อสาธารณะ เช่น เอกสารที่ยื่นต่อ ก.ล.ต. (SEC filings) และข้อมูลตลาด ทำให้ CCA ช่วยให้นักวิเคราะห์รวบรวมข้อมูลที่จำเป็นได้ง่ายขึ้น ซึ่งเป็นการทำให้กระบวนการประเมินมูลค่าเข้าถึงได้ในวงกว้าง
• ความเรียบง่ายและชัดเจน: วิธีการนี้เกี่ยวข้องกับการเปรียบเทียบตัวชี้วัดทางการเงินที่ไม่ซับซ้อน ทำให้ไม่เพียงแต่ผู้เชี่ยวชาญทางการเงินเท่านั้นที่เข้าถึงได้ แต่ยังรวมถึงผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่ไม่มีพื้นฐานด้านการเงินด้วย
• ความยืดหยุ่น: CCA สามารถนำไปใช้ได้ในหลากหลายอุตสาหกรรม ทำให้เป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์รอบด้านสำหรับนักวิเคราะห์ ไม่ว่าจะเป็นการประเมินมูลค่าบริษัทสตาร์ทอัพด้านเทคโนโลยีหรือบริษัทผู้ผลิตที่มั่นคงแล้ว CCA ก็สามารถให้ข้อมูลเชิงลึกที่เกี่ยวข้องได้
• เป็นเครื่องมือเสริม: CCA มักใช้ร่วมกับวิธีการประเมินมูลค่าอื่นๆ เช่น DCF หรือ PTA เพื่อช่วยให้เห็นภาพรวมมูลค่าของบริษัทที่สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

ข้อจำกัดของ CCA

• การหาบริษัทที่เทียบเคียงได้: หนึ่งในความท้าทายที่สำคัญของ CCA คือความยากลำบากในการระบุบริษัทที่เทียบเคียงกันได้อย่างแท้จริง โดยเฉพาะสำหรับกิจการที่มีลักษณะเฉพาะตัวหรืออยู่ในตลาดเฉพาะกลุ่ม (niche) ซึ่งอาจทำให้การประเมินมูลค่าบิดเบือนไปหรือมีความน่าเชื่อถือน้อยลง
• ความผันผวนของตลาด: การพึ่งพาสภาวะตลาดในปัจจุบันหมายความว่า CCA อาจอ่อนไหวต่อความผันผวนของตลาดในระยะสั้น ซึ่งอาจไม่ได้สะท้อนมูลค่าระยะยาวของบริษัทเสมอไป
• การมองข้ามศักยภาพในอนาคต: CCA เน้นข้อมูลในอดีตเป็นหลัก และอาจไม่สามารถสะท้อนโอกาสการเติบโตในอนาคตหรือการเปลี่ยนแปลงของอุตสาหกรรมได้อย่างแม่นยำ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในตลาดที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในปัจจุบัน
• ข้อจำกัดของข้อมูลสาธารณะ: เนื่องจาก CCA ต้องอาศัยข้อมูลที่เปิดเผยต่อสาธารณะเป็นอย่างมาก จึงอาจมองข้ามข้อมูลส่วนตัวที่สำคัญ เช่น กลยุทธ์ที่ไม่ได้เปิดเผยหรือผลิตภัณฑ์ที่กำลังจะเปิดตัว ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อมูลค่าของบริษัท
• อคติจากการรับรู้ของตลาด: วิธีการนี้ตั้งอยู่บนสมมติฐานว่าตลาดมีประสิทธิภาพและมักจะสะท้อนความเชื่อมั่นของตลาดในขณะนั้น ซึ่งอาจไม่สอดคล้องกับมูลค่าที่แท้จริง (intrinsic value) ของบริษัทเสมอไป และอาจนำไปสู่การประเมินราคาที่ผิดพลาด (mispricing) ได้

Speeda ช่วยลดข้อจำกัดของ CCA ได้อย่างไร

เพื่อจัดการกับข้อจำกัดบางประการที่มีอยู่ใน CCA เราสามารถใช้ประโยชน์จากแพลตฟอร์มอย่าง Speeda ได้ Speeda นำเสนอข้อมูลที่ครอบคลุมอย่างกว้างขวาง รวมถึงข้อมูลทางการเงินโดยละเอียดของบริษัทมหาชนและบริษัทเอกชน (private companies) กว่า 10 ล้านแห่งในหลากหลายภูมิภาคและอุตสาหกรรม ฐานข้อมูลขนาดใหญ่นี้ช่วยให้นักวิเคราะห์สามารถระบุกลุ่มบริษัทที่เทียบเคียงได้แม่นยำยิ่งขึ้น แม้ในตลาดเฉพาะกลุ่มก็ตาม

• การเข้าถึงข้อมูลที่ครอบคลุม: การที่ Speeda รวบรวมทั้งข้อมูลบริษัทมหาชนและบริษัทเอกชน พร้อมด้วยงานวิจัยอุตสาหกรรม (industry research) และข้อมูลดีล M&A ทำให้ผู้ใช้มีขอบเขตข้อมูลที่กว้างขึ้น ช่วยลดการพึ่งพาเฉพาะข้อมูลที่เปิดเผยต่อสาธารณะเพียงอย่างเดียว
• ตัวกรองการค้นหาขั้นสูง: ความสามารถในการค้นหาที่ซับซ้อนของแพลตฟอร์มช่วยให้นักวิเคราะห์สามารถปรับเกณฑ์การเลือกบริษัทเปรียบเทียบได้อย่างละเอียด ซึ่งช่วยเพิ่มความแม่นยำของ CCA
• ข้อมูลเชิงลึกตลาดที่เป็นปัจจุบัน: การอัปเดตฐานข้อมูลด้วยข้อมูลทางการเงินและแนวโน้มตลาดล่าสุดอย่างต่อเนื่อง ช่วยให้ผู้ใช้สามารถพิจารณาข้อมูลที่เป็นปัจจุบันที่สุด ซึ่งช่วยลดผลกระทบจากความผันผวนของตลาดได้
• ข้อมูลเชิงลึกจากผู้เชี่ยวชาญ: บริการเครือข่ายผู้เชี่ยวชาญ (expert network) ของ Speeda ให้การวิเคราะห์เชิงคุณภาพเพิ่มเติม ซึ่งสามารถเสริมข้อมูลเชิงปริมาณที่ใช้ใน CCA ทำให้มองเห็นภาพรวมมูลค่าของบริษัทได้รอบด้านยิ่งขึ้น